Rectaal onderzoek
Via een rectaal onderzoek kan men nagaan of de prostaat een normale vorm heeft. Prostaattumoren kunnen een onregelmatige vorm van de prostaat veroorzaken. Ook abnormaal vergrote lymfeknopen kunnen op deze wijze gevoeld worden of eventueel door de buikholte af te tasten.
Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan een bloedarmoede aangeven, een teveel aan witte bloedcellen, calcium en tekenen van botafbraak.
Urine-onderzoek
Via het analyseren van urine kunnen afwijkende cellen opgespoord worden evenals aanwezigheid van infectie.
Beeldvorming
Door vanuit verschillende hoeken radiografische longfoto's te maken kan men (indien voldoende groot) detecteren of er longuitzaaiingen zijn, vergroting van de lymfeknopen ter hoogte van het borstbeen of in zeldzame gevallen uitzaaiingen naar de ribben of het schouderbeen.
Radiografische foto's van de buikholte kunnen een vergrote prostaat en/of vergrote lymfeknopen tonen en eventueel afwijkingen op de randen van omliggende botten.
Als er een vermoeden bestaat van uitzaaiingen naar het bot, kan men botscintigrafie toepassen om meer accuraat de plaats ervan de bepalen.
Via contraststof in de urinebuis kan men ook nagaan of er onregelmatigheden zijn ter hoogte van de prostaat (hiermee kan men echter niet uitsluiten of het over een ontsteking of tumor gaat).
Echografie van de buikholte kan nuttig zijn om verder de prostaat te beoordelen, maar ook de urinebuis, blaas, lokale lymfknopen en andere organen in de buikholte.
Cytologie
Het nemen van weefselstalen is de gouden standaard voor de diagnose van prostaattumoren, maar een definitieve diagnose kan ook bekomen worden via het aanzuigen van cellen en het onderzoek ervan (cytologie).
Dit kan op verschillende wijzen bekomen worden, waaronder via ejaculatie, het inbrengen van een katheter die cellen wegschraapt, massage van de prostaat, echobegeleid opzuigen van cellen via een naald, afdrukken bekomen tijdens een operatie. Wanneer men stalen neemt doorheen de huid of einddarm bestaat er een risico dat dit bloedingen veroorzaakt, maar ook dat de tumor zich kan spreiden op het traject van de naald. Bij prostaattumoren hoeft geen weefselstaal genomen te worden om de tumorgraad te bepalen omdat de impact van de tumorgraad op de prognose onduidelijk is.