| Locatie: | Bloedvaten |
| Gedrag: | Erg agressief |
| Diagnose: | Bloedonderzoek, beeldvorming, histologie |
| Behandeling: | Chirurgie en bijkomende chemotherapie, radiotherapie |
| Prognose: | Sterk gereserveerd |
Locatie
| Locatie: | Bloedvaten |
| Gedrag: | Erg agressief |
| Diagnose: | Bloedonderzoek, beeldvorming, histologie |
| Behandeling: | Chirurgie en bijkomende chemotherapie, radiotherapie |
| Prognose: | Sterk gereserveerd |
Hemangiosarcomen zijn tumoren die ontstaan uit bloedvaten. De kankercellen zijn bloedvatcellen (de cellen die de bloedvaten aflijnen) die zich kwaadaardig ontwikkeld hebben. Deze tumor kan voorkomen op de huid of onderhuids, maar ook op organen zoals het hart, milt en lever. Afhankelijk van de plaats van voorkomen gedragen hemangiosarcomen zich meer of minder kwaadaardig. Het grootste verschil bij dit tumortype bevindt zich tussen tumoren van de huid en onderhuid en de andere locaties. Deze pagina bespreekt de andere locaties dan de huid.
Deze tumor is uitermate agressief en vaak zijn uitzaaiingen al aanwezig op het moment van het stellen van de diagnose. De tumor kan vele vormen aannemen: variabele grootte, bleekgrijs tot donkerrood of paars, zacht of gelatineus (bevat vaak zones gevuld met bloed of afgestorven weefsel). Deze tumoren zijn gewoonlijk slecht omschreven, zijn niet ingekapseld en hangen vaak vast aan andere organen. Hemangiosarcomen zijn erg broos, waardoor er erg voorzichtig moet mee omgegaan worden om te vermijden dat de tumor in stukjes uiteenvalt en zich verspreidt. Als gevolg van hun broosheid treden gemakkelijk scheuren op met bloedingen in de buikholte tot gevolg.
Deze vorm komt vooral voor bij honden van gemiddelde leeftijd tot oudere dieren, hoewel dit ook mogelijk is bij honden jonger dan 3 jaar.
Een hoger risico op ontwikkeling van dit type tumor werd gemeld voor Duitse Herders, Golden retrievers en Labrador retrievers ten opzichte van andere hondenrassen.
De symptomen zijn erg afhankelijk van de locatie van de tumor en kunnen een heel gevarieerd scala doorlopen. Dit kan variëren van vage symptomen van ongemak, het opzwellen van de buik zonder verdere symptomen tot het plots ineenstuiken en sterfte ten gevolge van een massale bloeding.
Een vaak voorkomend symptoom van hemangiosarcomen in de buikholte is plotse zwakte of plots in elkaar zakken. Dit kan dagen tot weken voorafgegaan worden door tijdelijke periodes van zwakte die spontaan herstellen binnen de 12-36u. Andere vage symptomen houden gewichtsverlies in en een gebrekkige eetlust.
Bij hemangiosarcomen aan het hart zal de hond snel vermoeid zijn, meer moeite hebben om te ademen en buikvocht opstapelen.
Op lichamelijk onderzoek kan men bleke slijmvliezen aantreffen, evenals een snelle hartslag en zwakke pols, vocht in de buik en al dan niet een massa in de buik. Indien het hemangiosarcoom zich op het hart bevindt kunnen de hartgeluiden gedempt zijn.
Om het stageren mogelijk te maken zijn volgende onderzoeken nodig: bloedonderzoek, bloedstollingstest, beeldvorming van de borst- en buikholte, hartechografie en eventueel aanprikken van vrij vocht in de buikholte.
Vaak is bloedarmoede aanwezig, alsook beschadigde rode bloedcellen die een aanwijzing voor dit tumortype kunnen zijn. Het nagaan van de bloedgroep van de hond kan nodig zijn om eventuele bloedtransfusies mogelijk te maken. Bij 75-97% van de gevallen is een mild tot ernstig tekort aan bloedplaatjes aanwezig. Specifieke stollingstesten kunnen aangeven of er specifieke problemen gaande zijn en welk risico de hond loopt op ernstige complicaties.
Het aanprikken van vrij vocht in de buik zal bij hemangiosarcomen meestal aanleiding geven tot bloederig vocht. Het bestuderen van de cellen aanwezig in dit vocht (cytologie) levert zelden een diagnose op omdat dit vocht erg verdund is en men gemakkelijk aanwezige kankercellen mist.
Alvorens over te gaan tot chirurgie moet men nagaan of er uitzaaiingen aanwezig zijn (radiografie van de borstholte zou steeds moeten uitgevoerd worden). Radiografie van de buikholte kan een aanwijzing geven voor gezwellen op de milt, lever of elders in de buikholte. Echografie van de buikholte is nodig om te bevestigen of er verdachte gezwellen zijn. Daarbovenop kan bij buikvocht het radiografisch beeld onduidelijk zijn, terwijl echografie hierdoor niet bemoeilijkt wordt. Echografie van het hart gaat na of er een gezwel op het rechterhartoor aanwezig is (bij gemiddeld 9% van de honden met hemangiosarcoom).
Voor diagnose is steeds een chirurgisch biopt nodig. Via histologie kan men vaak uitklaren welke de aard van het gezwel is, maar indien dit niet lukt kunnen verschillende merkers ingezet worden die aangeven met welk soort weefsel men te maken heeft (voor Von Willebrand's factor VIII of CD31/plaatjes endotheelceladhesiemolecule (PECAM), claudin-5, CD117).
| Primaire tumor (T) | Lymfeknoop (N) | Uitzaaiing (M) |
|---|---|---|
| T0 = geen tumor | N0 = geen betrokkenheid | M0 = geen bewijs van uitzaaiing |
| T1 <5 cm, op 1 locatie | N1 = lokaal betrokken | M1 = uitzaaiing naar afgelegen locatie |
| T2 >5 cm of gescheurd, dringt onderhuidse weefsels in | N2 = afgelegen betrokken | |
| T3 tumor dringt nabije structuren binnen |
| Stage | Tumorgrootte | Lymfeknoopstatus | Uitzaaiing |
|---|---|---|---|
| Stage I | T0 of T1 | N0 | M0 |
| Stage II | T1 of T2 | N0 of N1 | M0 |
| Stage III | T2 of T3 | N0, N1 of N2 | M1 |
Chirurgie vormt de voornaamste behandeling voor hemangiosarcomen. Alvorens chirurgie mogelijk is moet bij deze honden nagegaan worden of er afwijkingen zijn in het bloed. Indien dit het geval is, moeten deze eerst hersteld worden.
Tumoren die reiken tot in het spierweefsel zijn vaak moeilijk te verwijderen, waardoor het mogelijk is dat men moet overgaan tot amputatie.
Bij hemangiosarcomen aan de milt moet de milt verwijderd worden en de buikholte goed nagekeken worden op andere verdachte gezwellen ter hoogte van de lever en het buikvlies. Het verwijderen van de milt leidt bij 24% van de honden tot hartritmestoornissen. Deze moeten na de operatie opgevolgd worden, gewoonlijk lossen deze zichzelf op binnen de 24-48u na de ingreep.
Bij hemangiosarcomen aan het hart kan chirurgie gebruikt worden om de druk op het hartzakje te verminderen of een deel van de massa weg te nemen.
Vanwege de erg hoge kans op uitzaaiingen en de slechte prognose van enkel chirurgie, wordt steeds chemotherapie aangeraden (behalve bij hemangiosarcomen die zich strikt tot de huid beperken). Dit kan een overleving van gemiddeld 6 maanden opleveren. Meestal wordt er geopteerd voor een protocol op basis van doxorubicine en/of op basis van metronomische chemo (dagelijkse lage dosis cyclofosfamide, vaak in combinatie met een anti-inflammatoir middel).
Radiotherapie is een optie bij voorkomen van de tumor op bepaalde lokalisaties. Het wordt ook gebruikt als palliatie, maw een behandeling om de klachten te verzachten.
De prognose hangt samen met de locatie van de tumor en de klinische stage van de tumor (hoe hoger, hoe slechter de prognose).
Voor milt- of leverhemangiosarcomen is de prognose uitermate slecht wanneer ze enkel chirurgisch behandeld worden. De gemiddelde overlevingstijd ligt tussen 19 en 86 dagen en minder dan 10% overleeft langer dan een jaar. Tumoren in stage I hebben een betere prognose dan deze in stage II wanneer post-operatieve chemotherapie wordt ingezet. De prognose voor hemangiosarcomen thv het hart is gelijkaardig. Voor de honden die chirurgie ondergaan is de overlevingstijd 1-4 maanden. Aanwezigheid van buikvocht of flauwvallen is ook gelinkt aan een slechtere prognose.
Voor een nierhemangiosarcoom zou de prognose beter zijn dan deze van andere organen in de buikholte. Na chirurgie is chemotherapie aangewezen. Hiermee zal de mediane overlevingstijd toenemen tot gemiddeld 141 - 179 dagen. Maar zelfs met toevoeging van chemotherapie overleeft 10% of minder gedurende een jaar.
